Нишондодҳои асосии соҳаи сайёҳӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон
Ҷойгиршавӣ: Осиёи Марказӣ
Масоҳати умумӣ: 142,6 кв. км.93%-ро кӯҳҳо ташкил медиҳанд, бо давлатҳои Афғонистон, Қирғизистон, Ӯзбекистон ва Хитой ҳамсарҳад мебошад
Иқлим: минтақаи хушк, зиёда аз 300 рӯзи офтобӣ дар як сол
Захираҳои обӣ: тақрибан 1000 дарё, 2000 кӯл, 8000 яхчашмаҳо
Мероси фарҳангиву таърихӣ:қисми РоҳиБузурги Абрешим, шаҳри қадимаи«Саразм» ва Боғи миллӣ дар Руйхати Меросҳои Ҷаҳонии ЮНЕСКО ворид шудаанд
Навҳои фаъолияти сайёҳӣ:кӯҳнавардӣ, варзишикӯҳӣ, лижарониикӯҳӣ, этнографӣ, шикор, табобатӣ
Гирифтани раводид: дар фурудгоҳҳои байналмилалии Душанбе ва Хуҷанд ба шаҳрвандони 80 давлати ҷаҳон раводиди сайёҳӣ дода мешавад
Ширкатҳои ҳавопоймони байналмилалӣ: Turkish Airline, Fly Dubai, China South Airlines, Kam Аir, Osmon Air, Utair, Ural Airlines, Sibir Airllines
Меҳмонхонаҳои байналмилалӣ:Hyatt Regency, Sheraton Hotels,Serena Hotels
Марзи Тоҷикистон аз замонҳои қадим дар шоҳроҳҳои бузург ва муҳими таърихӣ ҷойгир буд, ки Ғарб ва Шарқро ба ҳам мепайваст. Ин минтақа дар табодули мол ва фарҳанги ҷаҳонӣ нақши муҳим мебозид ва аз қадим Бохтару Тахористон, Чағониён, Шумон, Аҳорун, Қабодиён, Вахш, Ҳутал, Рашт, Қумод, Дарвоз, Ванҷ, Рушон ва Ваҳон), Суғд, Истаравшан ва Фарғонаро бо Ҳиндустон, Афғонистон ва Чинро ба ҳам мепайваст. Роҳи бузурги Абрешим натанҳо ҳамчун роҳе буд, ки барои савдову тиҷорат миёни ғарб ва шарқ муҳим буд, балки онҳоро дар атрофи ғояҳои ягона, фарҳанг ва инсонҳо наздиктар менамуд.
Тоҷикистон муосир – кишвари кӯҳиест, ки дар баландии аз 300 то 7495 аз сатҳи баҳр ҷойгир аст. 93%-и марзи кишварро қаторкӯҳҳое ташкил медиҳанд, ки ба силсила кӯҳҳои Помир, Ҳисору Олой ва Тян-шан тааллуқ доранд. Ин қаторкӯҳҳо бо водиҳои бузург ва зархези Фарғона, Зарафшон, Вахш ва Ҳиссор аз ҳам ҷудо карда шудаанд. Баландиҳои мушкилгузари сарзамини Тоҷикистон табиати бе ин ҳам бои кишварро боз ҳам ғанитар ва дилработар мегардонад.
Тоҷикистон-сарзамини қӯллаҳои баланд, яхчашмаҳои бузург, дарёҳои гарму ҷушони бузург, кӯлҳои такрорнашавндаи ҷаҳони, хайвонотҳои ғайриоддии камёфт. Асосан куҳҳои ошёнадори ландшафт табиати зебои Тоҷикистонро инъикос мекунад, боигарии шакли он, ба ҷойҳои иқлими гуногунранги ҳаёти мебаранд. Дар ҷумҳури дар муддати якуним соат метавон аз водии гармии Вахш ба минтақаи арктикии пурбарфи Помир парвоз кард. Дар асоси 13 парваришгоҳҳо ва мамнуъгоҳҳи мавҷуд будаи давлати Зоркул, Ромит, Мозкул, Дашти Ҷум, боғи табии таърихи Ширкет ва хато Боғи милли Тоҷикистон аз ҷиҳати экологи дар қатори аввал меистанд.
Дар ин робита самтҳои зерини сайёҳӣ афзалиятнок ҳастанд:
– кӯҳнавардӣ, сайёҳии манотиқи кӯҳӣва экологӣ;
– рафтинг, паридан бо парашют валижарониикӯҳӣ;
– шикори омехта;
– сайёҳии манотиқи таърихӣ ва этнографӣ;
– табобати санаторӣ ва истироҳатӣ.
Тоҷикистон яке аз давлатҳои бойтарин аз ҷиҳати захираҳои оби ошомиданӣ мебошад. Бештар аз нисфи захираҳои обии кишварҳои Осиёи Марказӣ аз кӯҳҳо ва пиряхҳои Тоҷикистон сарчашма мегиранд. Ҷумҳурии Тоҷикистон аз рӯйи захираҳои гидроэнергетикӣ дар ҷаҳон дар ҷои ҳаштум меистад. Хусусан дар минтақаи Бадахшон кӯлҳои зиёд мавҷуданд. Калонтарини онҳо Қаракул, Зоркул, Рангкул, Булункул ва Сарез мебошанд. Умуман дарминтақаи Помир зиёда аз 1450 кӯл ва 220 дарё, ё ба таври дигар 83 фисади захираҳои обии мамлакат ҷойгир аст. Кӯли калонтарини Помир Қаракул мебошад, ки дар баландии 3914 метр аз сатҳи баҳр ҷойгираст. Чуқурии он 236 метрро ташкил медиҳад.
Дар Тоҷикистон зиёда аз 200 чашмаҳо ва манбаъҳои обҳои табобатӣ мавҷуд аст, ки дар паҳлӯҳои онҳо истироҳатгоҳҳо бунёд ва ин намуди саёҳат инкишоф ёфтааст. Машҳуртарини онҳо «Хоҷа оби гарм», «Шоҳамбарӣ», «Оби гарм», «Зумрад», «Хавотоғ» мебошанд.Дар чашмаҳои гарми Ҷумҳурии Тоҷикистон ба монанди «Гармчашма», «Башор» ва «Шохдара» бозмондаҳои оҳакин ва намакин ба вуҷуд меоянд. Фоиданоктарини онҳо махсусан дар истироҳатгоҳи«Гармчашма» ба назар мерасанд, ки он 35 км дуртар аз шаҳри Хоруғ ҷойгир аст.
Яке аз ҷойҳои дилкаши дигар ин боғи ботаникии шаҳри Хоруғ мебошад, ки дар баландии 2320 метр аз сатҳи баҳр ҷойгир аст. Ин боғ дар манзараи кӯҳҳои сиёҳ дар чашм ҳамчун як мӯъҷиза менамояд. Дар он зиёда аз 20 ҳазор навъи дарахту растаниҳо ҷамъ оварда шудаанд. Яке аз дарахтони нодир дар ин боғ – ин Бархати амурӣ, дарахти пукӣ, санавбари сиёҳи австриягӣ буда ҳамчунин дар боғи мазкур нодиртарин навъҳои садбарг ҷамъоварда шудаанд.
Дар байни сайёхон ва кӯҳнавардон махсусан кӯҳои Фан машхур мебошанд, ки миёни теппаҳои Зарафшон ва Ҳисор аз Куштударё то Фондарё ҷойгир ҳастанд. Имрӯзҳо кӯҳҳои Фан аз ҷумлаи куҳони баландтарини кишвар ба шумор рафта барои сайёҳон низ имконияти рафтанро ба он ҷо фароҳам аст. Аз сангхои кӯҳ дар бисёр ҳолатҳо оинаҳо сохта мешаванд ва ба ин монанд оинаҳо дарИскандаркул ҳам ёфтмешаванд, чунки Искандаркул яке аз кулҳои калонтарини кӯҳҳои Фан мебошад ва он дар қисмати шимолии Тоҷикистон ҷойгир аст.Он дар баландии 2200м воқеъ гардидааст, кисайёҳон метавонанд аз болои он ситораҳоро мушоҳида кунанд.
Дар соҳили кул 160 км дуртар аз Душанбе базаи Искандаркул ҷойгир аст, ки сайёҳон метавонанд бо мошин ҳам рафта, то он ҷо расидан Фондарё ва Яғнобро пеш аз Искандаркул тамошо кунанд. Кӯҳҳои гирду атроф ба назар гуногунранг менамоянд.Саёҳон метавонанд бисёр манзараҳои аҷоибро ҳангоми сайёҳати худ дар қисмати ҷанубии Тоҷикистон мушоҳида намоянд.
Бисёри саёҳкунандагон ба қисми ҷанубии Тоҷикистон саёҳат куниро нагзмедоранд. Яке аз шаҳрҳои қадимтарини Осиёи Марказӣ шаҳри Кӯлоб мебошад, ки дар соли 2006 2700 солагии он ҷашн гиирифта шуд ва он яке аз ҷашнҳои бисёр ҳам муҳим барои кишвар буд. Дар як минтақаҳои ҷангалии наздики ба ноҳияи Балҷувон археологҳо як яроқи сангине ёфтанд, ки яке аз қадимтарин дар Осиёи Маркази ба ҳисоб меравад ва 850 сол доро мебошад. Бисёр ёдгориҳои таърихи ва архитектураҳо ин оромгоҳои хирадмандони бузурги дини асри XIV Мир Саид Али Ҳамадони дар шаҳри Кулоб, ки бисёри шахсони дини, илми суфии уро меомузанд. Ғайр аз ин дар минтақаи мазкур оромгоҳи Шақиқи Балхи дар асри IX, Шоҳ Неъматулои Вaли асри XIV,
Султон Увайси Карани асри VII дар Вилояти Хатлон ҷойгиранд.
Имрӯзҳо дар Тоҷикистон рақобатҳои комплексҳои туристи ва зиёда аз 75 корхонаҳои туристи фаъолият доранд. Бо мақсади баланд бардоштани соҳаи туризм дар Ҷумҳурии Тоҷикистон Ҳукумати ҷумҳури оид ба осон намудани тарзи гирифтани раводид, қарор кабул намудан,ки имрӯзҳо дар муддати 3 рӯз ҳуҷҷатҳо дар радифи барраси қарор мегиранд. Минтақаҳои Варзоб Балҷувон ва Ромит минтақаҳои табии ва шифобахшу истироҳати ва туристи мебошанд,ки оҳиста оҳиста соҳаи туризми байналмилалиро дар кишвар рушд менамояд. Дар ҳоли ҳозир дар Ҷумхури 65% лоиҳаҳои туристию истироҳати барқарор шудаанд ва қариб ки 35 минтақаҳои истироҳатии хусуси вуҷуд дорад.